آزمون استروپ اولین بار در سال 1935 توسط ریدلی‌استروپ به منظور اندازه‌گیری توجه انتخابی و انعطاف‌پذیری شناختی از طریق پردازش دیداری ساخته‌شد. این آزمون در پژوهش‌های مختلف در گروه‌های بالینی متعدد، برای اندازه‌گیری توانایی بازداری پاسخ، توجه‌انتخابی، تغییرپذیری شناختی و انعطاف‌پذیری شناختی مورد استفاده قرار گرفته‌است. آزمون اولیه استروپ به زبان‌های مختلف، چینی، آلمانی، سوئدی، ژاپنی، فارسی و... ترجمه شده و توسط پژوهشگران مختلف اجرا و نمره‌گذاری شده‌است. با توجه به کاربردهای مختلف آزمون استروپ، تغییرات زیادی در مدل اصلی از نظر تعداد رنگ‌های نمایش داده شده، زمان نمایش محرک‌ها و فاصله زمانی بین نمایش محرک‌ها ایجاد شده است (1). به‌طور مثال در مدل‌های ارائه شده بعدی از کارت‌های زمینه سیاه استفاده شد که اولین تغییر در آزمون اولیه محسوب می‌شود. اعتبار و پایایی هر دو حالت رنگ زمینه (سیاه وسفید)، در تجارب مختلف آزمایشگاهی مورد تایید قرار گرفتند(2). یکی دیگر از این تغییرات نحوه پاسخ دادن به آزمون بوده که از حالت زبانی به حالت دستی تغییر یافته كه بر طبق تحقیقات باعث کاهش اثر تداخلی شده است(1). تغییر دیگری که نسبت به آزمون اصلی ایجاد شده است ارائه محرک‌ها با زمان‌های متفاوت برای بررسی بهتر عملکرد متفاوت مغزی به‌ویژه در زمان انجام وظایف دوگانه (انجام تكلیف استروپ و یك فعالیت دیگر) است.

     استفاده از آزمون‌های استروپ تغییر یافته، امکان بررسی جنبه‌های مختلف فرآیند‌های مغزی و مناطق درگیر در تشخیص و پاسخ، با توجه به زمان‌های متفاوت ارائه محرک را فراهم می‌كند. این فرآیند‌های متفاوت مغزی با استفاده از روش‌های ERP ,fMRI وتکنیک غیر تهاجمی ‌ fNIRS مورد بررسی قرارگرفته است و شواهد محکمی ‌در اثبات تفاوت واکنش شبکه‌های عصبی و مناطق مغزی درگیر در آن فرآیندها، با تغییر در زمان‌های مختلف ارائه محرک، نسبت به زمان ثابت مورد استفاده در آزمون اصلی استروپ، به‌دست آمده است(3).

     با توجه به مطالعات صورت گرفته در آزمون حاضر، برای جلوگیری از ایجاد خوگیری در پاسخ دهی، از فاصله زمانی متفاوت بین نمایش محرک‌ها استفاده شده است. این زمان‌ها شامل 550، 650 ،750، 850 و 950 هزارم ثانیه است. استفاده از این روش مانع تطابق الگویی در فرد می‌شود زیرا در صورت ادامه داشتن یک روش با زمان ارائه محرک یکنواخت منابع کنترل شناختی و تاثیر سازگاری باعث نتیجه سریعتر و بهتر در انجام مرحله ناهمسان می‌شد (4).آزمونی پیش‌رو، از سه مرحله به شرح زیر تشكیل شده‌است:

مرحله 1: مقدماتی، در این مرحله از آزمودنی خواسته می‌شود تا  با فشار دكمه منطبق با رنگ دایره‌ای كه روی صفحه نمایش می‌بیند، پاسخ دهد (دایره‌ در چهار رنگ قرمز، آبی، زرد و  سبز نشان داده می‌شود). هدف این مرحله، تنها تمرین و شناخت رنگ‌ها و جای کلیدها در صفحه کلید است و در نتیجه نهایی تأثیری ندارد. با هر پاسخ بازخوردی از درستی یا نادرستی پاسخ  روی صفحه نمایش ارایه می‌شود.

مرحله2 : آزمایشی، در این مرحله دقیقاً براساس شیوه‌ای كه در مرحله اصلی (مرحله بعد) توضیح داده شده است عمل می‌شود. هدف این مرحله، تنها تمرین و آشنایی با شیوه پاسخ و  جای کلیدها در صفحه کلید است و در نتیجه نهایی تأثیری ندارد. با هر پاسخ بازخوردی از درستی یا نادرستی پاسخ  روی صفحه نمایش ارایه می‌شود.

توضیح: برحسب شرایط آزمایش می‌توان مراحل فوق را  با برداشتن تیك كنار آن از جریان آزمایش حذف كرد.

مرحله 3 : اجرای آزمون استروپ،  در این مرحله تعداد 240 کلمه رنگی همخوان  (Congruent) و 240 کلمه رنگی ناهمخوان  (Incongruent) با رنگ های قرمز، آبی، زرد و سبز (مجموعاً 480 کلمه)،  به‌صورت متداخل و متوالی به آزمودنی نمایش داده‌می‌شود. منظور از كلمات همخوان، یكسان بودن رنگ کلمه با معنای كلمه است، مثلاً كلمه سبز که با رنگ سبز نشان داده می‌شود. منظور از كلمات ناهمخوان، متفاوت بودن رنگ کلمه با معنای كلمه است، مثلاً كلمه سبز که با رنگ قرمز، آبی یا زرد نشان داده می‌شود.

این 480 كلمه در 20 مجموعه دسته‌بندی شده‌است و هر بسته از 24 كلمه همخوان و ناهمخوان تشكیل شده‌است. تفاوت این مجموعه‌ها در مدت زمان فاصله بین دو محرك است. این زمان‌ها شامل 550، 650 ،750، 850 و 950 هزارم ثانیه است كه به تساوی و به‌صورت تصادفی برای هر مجموعه اعمال می‌شود. به‌‌این صورت كه یك مجموعه 24تایی مثلاً با فواصل 650 هزارم ثانیه‌ای و مجموعه دیگر با فواصل 850 هزارم ثانیه‌ای و ... ارایه می‌شود. مدت زمان درنگ محرك روی صفحه نمایش از زمان ارایه تا زمان پاسخ، و در صورت عدم پاسخ، حداكثر تا یك ثانیه است. تکلیف آزمودنی این است که صرف نظر از معنای كلمات، تنها رنگ ظاهری آن را مبنای پاسخ قرار دهد. محققان بر این باورند که تکلیف رنگ ـ کلمه، انعطاف پذیری ذهنی و بازداری پاسخ را اندازه‌گیری می‌كند.

میزان بازداری یا تداخل، با كم كردن نمره تعداد صحیح ناهمخوان از نمره تعداد صحیح همخوان به‌دست می‌آید. همچنین طولانی‌تر بودن میانگین مدت زمان پاسخ به محرك‌های ناهمخوان در مقایسه با همخوان، شاخص دیگری برای ارزیابی تداخل محسوب می‌شود.

            پایایی و روایی آزمون: رواسازی این آْزمون با كمك صاحب‌نظران روان‌شناسی، علوم شناختی و ارگونومی شناختی صورت گرفته است.

     در مجموع، پژوهش‌های انجام شده با آزمون استروپ نشانگر  روایی مناسب آن در سنجش بازداری بزرگسالان و كودكان است (5 و 6). پایایی آزمون استروپ از طریق بازآزمایی در دامنه‌ای از80/0 تا 91/0 گزارش شده است(7).

با قابليت انجام محاسبات فردی، گروهی، چاپ نتايج، انتقال ديتا و... اين آزمون به‌منظور اندازه‌گيری بازداری پاسخ، توجه انتخابی و انعطاف‌پذيری شناختی در گروه‌های سنی مختلف به‌كار میرود.

لطفاً در ذكر منبع از آدرس زیر استفاده كنید:

خدادادی، مجتبی؛ صارمی، مهناز؛ خیاطی، فاطمه و امانی، حسین (1393). نرم‌افزار استروپ پیچیده. تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری‌- شناختی سینا.